Inicjatywa „Nowy Europejski Bauhaus” (NEB) to interdyscyplinarny projekt zainicjowany przez Komisję Europejską w 2020 r., oparty na trzech wartościach: pięknie, zrównoważeniu i wspólnocie. Jego celem jest wsparcie realizacji Europejskiego Zielonego Ładu poprzez przyspieszenie transformacji różnych sektorów gospodarki, w tym budownictwa. Ma służyć poprawie jakości życia i wsparciu wysokiej jakości projektowania dla zrównoważonego rozwoju W tym dla zmniejszenia emisyjności i wprowadzania gospodarki cyrkularnej. Nowy europejski Bauhaus ogłoszono równolegle ze strategią dotyczącą fali renowacji.

Fala renowacji ma zwiększyć liczbę renowacji i sprawić, by przyczyniły się one do większej efektywności energetycznej i oszczędniejszego gospodarowania zasobami. Pomoże ona zwiększyć możliwości zatrudnienia, a dzięki odnowieniu 35 mln budynków do 2030 r. może przyczynić się do stworzenia do 160 tys. dodatkowych miejsc pracy w sektorze budowlanym.

Ten nacisk na zrównoważoność – obejmujący energooszczędne środowisko zbudowane – stanowi również jedną z podstawowych zasad leżących u podstaw Nowego Europejskiego Bauhausu. Zasięg NEB będzie jednak jeszcze szerszy. Powinien on ostatecznie przyczynić się do zwiększenia zrównoważoności, inkluzywności i piękna w otoczeniu obywateli.

Celem tej inicjatywy jest opracowanie i promowanie metod i sposobów myślenia, które łączą w sobie nacisk na falę renowacji z takimi kwestiami jak jakość doświadczeń (obejmująca styl/estetykę) i inkluzywność (obejmująca dostępność i przystępność cenową).

Uwzględnienie opinii artystów, projektantów, architektów, socjologów, obywateli i innych kreatywnych umysłów w różnych dyscyplinach ma zagwarantować, że fala renowacji – oprócz utworzenia bardziej energooszczędnego środowiska zbudowanego – przyczyni się do stworzenia piękniejszych i bardziej inkluzywnych przestrzeni życiowych.

Rolą nowego europejskiego Bauhausu jest oddanie głosu odpowiednim podmiotom, by móc wykorzystać te możliwości.

Powołany został okrągły stół NEB. Jego członkami są teoretycy i praktycy w swojej dziedzinie, niosacy inspirację i działający jako ambasadorowie społeczności dla Nowego Europejskiego Bauhausu. Tworzy go 18 osób. Wśród nich są architekci praktycy, tacy jak np. Bjarke Ingels, Toyo Ito, czy Francis Kere. Polskę reprezentuje teoretyk architektury Hubert Trammer powołany przez Komitet przemysłu , badań i energii parlamentu EU.

NEB jest wspierany przez partnerów. Jest ich 623, z czego 17 to podmioty z Polski. Są to różne instytucje. Wśród nich są np. organizacje architektoniczne ogólnokrajowe i regionalne w ramach tego samego państwa. Są też wyższe uczelnie.

Izba Architektów RP występuje jako partner w imieniu Polskiej Sieci Organizacji Architektonicznych. Obecnie jest to 8 instytucji, w tym m. innymi: SARP, uczelnie, biura wystaw artystycznych. Wśród członków PSOA jest m. innymi Stowarzyszenie Architektów Wnętrz, które jest równolegle samodzielnym partnerem NEB.

Nagrody Nowego Europejskiego Bauhausu na rok 2023 były otwarte dla zgłoszeń z państw członkowskich UE. Przyjmowanie wniosków na nagrody w roku 2023 zostało jednak zamknięte 31 stycznia 2023. Nagrody będą przyznawane za wzorcowe inicjatywy łączące zrównoważony rozwój, estetykę i inkluzyjność. Nagrody mają „pokazywać, że zrównoważone rozwiązania promowane w ramach Europejskiego Zielonego Ładu mogą być również integracyjne i piękne, wnosząc wysokiej jakości doświadczenia do codziennego życia ludzi”.

Nagrody zostaną przyznane w czterech kategoriach tematycznych: ponowne połączenie z naturą, odzyskanie poczucia przynależności, priorytetowe traktowanie miejsc i ludzi, którzy najbardziej tego potrzebują, potrzeba długoterminowego myślenia o cyklu życia w ekosystemie przemysłowym.

W każdej z czterech kategorii istnieją trzy równoległe ścieżki konkursowe:

"Mistrzowie Europy Bauhausu", poświęcony istniejącym i ukończonym projektom z wyraźnymi i pozytywnymi wynikami.

"New European Bauhaus Rising Stars", poświęcony koncepcjom zgłoszonym przez młode talenty w wieku 30 lat lub młodsze. Koncepcje mogą znajdować się na różnych etapach rozwoju, od pomysłów z jasnym planem po poziom prototypu.

"Nowi europejscy mistrzowie edukacji Bauhausu", poświęcony inicjatywom koncentrującym się na edukacji i uczeniu się. Kwalifikują się zarówno ukończone projekty, jak i inicjatywy o minimalnym poziomie zaawansowania.

Wszyscy finaliści zostaną zaproszeni do Brukseli do udziału w ceremonii wręczenia nagród i skorzystają z pakietu komunikacyjnego udostępnionego przez Komisję w celu wsparcia promocji ich projektu.

W roku 2022 wśród wyróżnionych i nagrodzonych były 2 polskie zgłoszenia. Jedno dotyczyło pary tureckich doktorantów na polskiej uczelni i zaprojektowanych przez nich okiennic – pionowych mini ogródków, drugie doktoranta badającego polską wieś i proponującego system pustaków, które maja dać drugie życie wiejskim budynkom.

Od stycznia 2022 r. punktem kontaktowym programu NEB w Polsce jest Centrum Łukasiewicz. Ciekawym, ale niebezpiecznym oczekiwaniem Centrum jest wsparcie w zakresie definiowania pojęcia piękna dla potrzeb oceny projektów. Jak wiemy, definicji takich jest wiele. Gdybyśmy stworzyli własną, nawet najbardziej doskonałą, to mogłaby ona stać się przysłowiową brzytwą w wiadomych rękach. Dlatego powinniśmy odwieść CŁ od takich pomysłów i zalecić każdorazowe powoływanie grup eksperckich, dla każdego zadania – podobnie jak odbywa się to w postępowaniach konkursowych, gdzie powoływany jest sąd konkursowy ze szczególnie istotną funkcją sędziego referenta.

New European Bauhaus: beautiful, sustainable, together. (europa.eu)