W sąsiedztwie ponad dwustuletniego parku zdrojowego, a także reprezentantów stylu modernistycznego, m.in. budynku stacji kolejki, powstał obiekt, który czerpie inspiracje z otoczenia i dobrze wpisuje się w lokalną architekturę. Amfiteatr – pretendujący do miana jednej z najpiękniejszych tego typu inwestycji w Polsce – to ważna realizacja dla Krynicy, zarówno pod względem funkcjonalnym oraz wizerunkowym, jak i kulturalnym.
Zdjęcia: Rafał Barnaś
Krynica-Zdrój przez wiele lat była organizatorem Forum Ekonomicznego i innych wydarzeń kulturalnych oraz imprez sportowych. Zaowocowało to dynamicznym rozwojem miasta i realizacją uzupełniających się projektów rewitalizacyjnych. Nowo powstały amfiteatr jest bardzo istotnym elementem, pod względem funkcjonalnym i wizerunkowym domykającym inwestycje w ścisłym centrum uzdrowiska.
Pracownia Saneccy Architektura × Krajobraz otrzymała zlecenie na projekt amfiteatru po wygraniu konkursu ofert, zorganizowanego na podstawie Prawa zamówień publicznych.
Ogrom wyzwań technicznych, technologicznych, formalnoprawnych oraz proceduralnych, jakim należało sprostać w trakcie procesu inwestycyjnego, nie przesłonił jednak nadrzędnego celu – stworzenia obiektu, który będzie pełnił funkcję kulturalną, a jednocześnie kontynuował tradycję i prowadził dialog z ikonami krynickiej architektury oraz niezwykle cenną warstwą przyrodniczą parku zdrojowego.
Obiekt został posadowiony w bezpośrednim sąsiedztwie złóż mineralnych, na podłożu o skomplikowanej budowie geologicznej. Z jednej strony sąsiaduje z górskim potokiem Palenica, a od strony zbocza – z zabytkowym, modernistycznym budynkiem dolnej stacji kolei linowych na Górę Parkową. Jest to jeden z najważniejszych i najbardziej obleganych przez turystów punktów w mieście.
Przy projektowaniu zadaszenia obiektu inspirację stanowił charakterystyczny detal drzewostanu parku zdrojowego – liść jawora. To pozwoliło na symboliczne odniesienie się do natury, które w takim miejscu ma ogromne znaczenie. Sposób kształtowania dachu – wielokrotnie łamanego, z licznymi koszami oraz szczytami – został zaczerpnięty ze stylu krynickiego, charakterystycznego dla willi znajdujących się przy miejskim deptaku. W stylu modernistycznym – do którego odnosi się amfiteatr zarówno w detalach, jak i w użytych materiałach (żelbet) – zostały wzniesione bardzo ważne dla krajobrazu miasta budynki, m.in. pensjonat Patria, Nowy Dom Zdrojowy czy budynek dolnej stacji kolejki. Wraz z obiektami architektury drewnianej tworzą one unikalny klimat uzdrowiska. Nie bez znaczenia jest również wykorzystana jako inspiracja forma kielicha (kryształu), nawiązująca do najważniejszego bogactwa Krynicy-Zdroju – źródeł wód mineralnych.
Podstawowym wyzwaniem przy tworzeniu amfiteatru było zaprojektowanie dużej sceny – pozwalającej na organizację koncertów czy wydarzeń kulturalnych – przy stosunkowo niewielkiej przestrzeni i niezwykle skomplikowanym terenie. W wytycznych funkcjonalnych, sformułowanych przez inwestora – gminę Krynica-Zdrój, wskazano, że należy zadaszyć 1/3 miejsc siedzących.
Z uwagi na położenie budynku stacji kolei linowej w znaczącym, wpisanym w stuletni kontekst miejscu jednym z najważniejszych zadań było ukształtowanie amfiteatru w taki sposób, aby nie przesłonił on ikony krynickiego uzdrowiska. Nowy obiekt kulturalny miał bowiem wyeksponować walory modernistycznego zabytku i stworzyć warunki pozwalające na uzyskanie efektu synergii.
Kolejnym niezwykłym sąsiedztwem amfiteatru jest założenie krajobrazowe w postaci parku zdrojowego powstałego w 1810 r. Na jego obszarze występuje wiele ciekawych gatunków drzew. Są to m.in. daglezja zielona, jodła kaukaska, żywotnik olbrzymi, choina kanadyjska, szydlica japońska, sosna wejmutka czy sosna wydmowa. W parku rośnie też wiele cennych, okazałych przedstawicieli gatunków rodzimych, takich jak buk pospolity czy klon jawor. Ten ostatni – jak już wspomniano – stanowił ważną inspirację podczas projektowania obiektu.
Zadaszenie, którego forma miała jednoznacznie zdefiniowaną geometrię, musiało jednocześnie pomieścić liczne, skomplikowane technicznie instalacje oraz urządzenia sceniczne realizujące nagłośnienie, oświetlenie i pozwalające na całą obsługę wydarzeń. To wyjątkowo trudne zadanie zostało wykonane dzięki zastosowaniu masywnej (choć mającej smukły przekrój) konstrukcji kablobetonowej. Pozwala ona na uzyskanie dużej rozpiętości i przenoszenie znacznych obciążeń spowodowanych zalegającym śniegiem, silnym wiatrem czy związanych z montażem urządzeń. Główną konstrukcję z betonu architektonicznego w kolorze grafitowym wykończono od spodu podbitką drewnianą, uzyskując przestrzeń instalacyjną. Podbitkę wyposażono w liczne rewizje, które ułatwiają dostęp do instalacji i – w razie potrzeby – umożliwiają montaż lub demontaż całości specjalistycznego sprzętu scenicznego.
Obiekt został usytuowany na działce w taki sposób, aby zminimalizować prace ziemne. Przewidziano jedynie nieznaczną zmianę ukształtowania terenu za pomocą skarp zlokalizowanych wzdłuż drogi dojazdowej oraz skarpy przy północno-wschodniej ścianie trybun. Dostęp do górnego poziomu obiektu zapewniają schody i chodniki. Dzięki nowo zaprojektowanemu układowi komunikacyjnemu połączono ciągiem pieszojezdnym budynek amfiteatru oraz stację kolejki linowej z Bulwarami Dietla i aleją Nikifora. Do budowy chodników, a także ciągów pieszojezdnych zaproponowano drobną kostkę granitową w kolorze piaskowca. Na nawierzchnię obejścia korony amfiteatru i schodów prowadzących do hotelu Prezydent również została przewidziana jednakowa, dywanowa kostka granitowa.
Obiekt może pomieścić około 1100 widzów. Trybuny wkomponowano w zbocze, na którym posadowiona jest dolna stacja kolejki na Górę Parkową. Ich zadaszenie znajduje się w większej części po wschodniej stronie stacji, dzięki czemu nie przesłania zabytkowego budynku. Forma zadaszenia, wykonanego z betonu sprężonego, została zainspirowana zarówno architekturą modernistyczną, jak i rozwiązaniami typowymi dla stylu krynickiego. Podbitkę natomiast wykończono naturalnym drewnem modrzewiowym.
W centralnej części obiektu zaprojektowano scenę o powierzchni około 90 m2. W zachodniej strefie trybun, po dokonaniu wnikliwej analizy oraz uzgodnieniach z uzdrowiskowym zakładem górniczym, zorganizowano zaplecze sanitarno-szatniowe. Wszystkie pomieszczenia znajdują się na jednym poziomie – część z nich zlokalizowano pod ogólnodostępnym tarasem, a pozostałe pod trybunami.
Do wykonania konstrukcji zadaszenia wykorzystano powłokę z betonu sprężonego podłużnie kablami bez przyczepności. W części centralnej znajduje się podpora ukształtowana w formę leja, tematycznie nawiązującego do zdroju lub kryształu. Po zewnętrznej stronie trybun usytuowano podpory drugiej krawędzi zadaszenia, uformowanego jako suma promieniście rozłożonych belek o przekroju litery „V”. Rozpiętość przekrycia wynosi około 26 m. Aby utrzymać właściwą nośność oraz smukłość konstrukcji, została ona zaprojektowana w postaci monolitycznej, sprężonej powłoki z załamaniami płatów, które – układając się w kształt wachlarza – nawiązują do motywu liścia jawora. W widoku elewacyjnym załamany układ zadaszenia odnosi się do krynickiej tradycji kształtowania dachów. Przekazanie obciążenia z płyty zadaszenia na słupy następuje za pomocą łożysk elastomerowych o nośności pionowej ≥2800 kN.
Z uwagi na skomplikowane warunki gruntowo-wodne – w szczególności bliskie sąsiedztwo potoku Palenica oraz występujące na obszarze złoża wód mineralnych – obiekt został posadowiony na palach.
Konstrukcja trybun składa się z żelbetowych płyt prefabrykowanych, opartych na ruszcie żelbetowym złożonym z belek poprzecznych i oczepów palowych. Oczepy usytuowane są promieniście z pochyleniem, a belki – poprzecznie obwodowo. Belki zostały zamocowane w oczepach, a całość opiera się na palach wielkośrednicowych o średnicy 80 cm.
Obiekt: amfiteatr w Krynicy-Zdroju
Inwestor: gmina Krynica-Zdrój
Generalny projektant: Saneccy sp. z o.o. Architektura × Krajobraz – Agnieszka i Marek Saneccy
Współpraca projektowa: Marcin Burzyński
Konstrukcje: Piotr Sokal, Wojciech Sokal
Współpraca w zakresie konstrukcji: Monika Świerczek, Bogusław Sokal, Sylwia Gawlik-Kuziela, Stanisław Kohut
Instalacje elektryczne: Andrzej Nowak, Grzegorz Nowak
Instalacje słaboprądowe: Janusz Szczypka
Instalacje sceniczne: Signum Project sp. z o.o.
Instalacje sanitarne: Sławomir Gubała
Powierzchnia terenu inwestycji: 4690,62 m2
Powierzchnia użytkowa: 163,71 m2
Kubatura obiektu: 11 750 m3
Data odbioru obiektu: sierpień 2024 r.
AGNIESZKA SANECKA
architekt IARP; działa w zespole zajmującym się zamówieniami publicznymi przy MPOIA RP; współzałożycielka pracowni Saneccy. Architektura × Krajobraz; od 2023 r. w nowej siedzibie biura prowadzi również Galerię Sztuki Saneccy
MAREK SANECKI
architekt IARP; architekt krajobrazu; działa w zespole zajmującym się zamówieniami publicznymi przy MPOIA RP; współzałożyciel pracowni Saneccy. Architektura × Krajobraz oraz Galerii Sztuki Saneccy
