XI edycja konkursu organizowanego w ramach programu Kształtowanie Przestrzeni okazała się rekordowa pod względem liczby zgłoszeń. To najlepszy dowód na to, że młodym ludziom nie brakuje wyobraźni, chęci rozwoju, a przede wszystkim świadomości na temat tego, co dzieje się w ich bliższym i dalszym otoczeniu.
Liczba zgłoszeń w tegorocznej edycji była największym zaskoczeniem dla jury, a przed uczestnikami postawiono nie lada zadanie. Realizacja hasła konkursowego Kiedyś w przyszłości wymagała bowiem pokładów wyobraźni, empatii i śmiałych wizji. Gala, na której ogłoszono wyniki i nagrodzono zwycięzców, odbyła się 8 czerwca 2024 r. w Fabryce Norblina. Uczniowie po raz kolejny spisali się na medal, a ich prace wprawiły w zdumienie nie tylko jurorów, lecz także gości przybyłych na galę osobiście oraz tych, którzy oglądali wydarzenie online.
Oficjalnie i za kulisami rozbrzmiewały same pozytywne opinie o programie – ze strony uczniów, edukatorów oraz partnerów, bez których zorganizować konkurs byłoby bardzo trudno. „Program Kształtowanie Przestrzeni traktujemy jako szlachetne wypełnienie luki w edukacji estetycznej, architektonicznej, przestrzennej” – powiedział prezes Izby Architektów RP, Piotr Fokczyński, który wspólnie z zespołem Kształtowania Przestrzeni gratulował uczestnikom i wręczał nagrody.
Najwięcej emocji wzbudziła część, w której poznaliśmy zwycięzców oraz wyróżnionych i trzeba przyznać, że jury miało bardzo trudne zadanie. Prace uczestników, a także rozmowy z nimi – te oficjalne i w kuluarach – tylko potwierdzają, w jak ogromnym stopniu młode pokolenie jest dojrzałe, świadome i jaką wiedzą o świecie dysponuje.
Jak deklarują uczniowie, o konkursie zwykle dowiadują się od swoich nauczycieli, którzy często śledzą inicjatywy, takie jak Kształtowanie Przestrzeni, działania IARP, SARP oraz cały świat architektury i nierzadko są z tym światem związani ze względu na wykształcenie lub zainteresowania. Swoją pasją zarażają podopiecznych, tak jak pani Beata Jagieła – edukatorka grupy laureatek drugiego miejsca w starszej kategorii wiekowej: „Widać było pasję w tworzeniu makiety, a przecież jest to żmudna, mrówcza praca, od konceptu po realizację” – przyznała pani Beata.
Julia, jedna z jej podopiecznych, dodała, że najtrudniejszym zadaniem było „zgromadzenie potrzebnych materiałów, żeby wszystko ze sobą współgrało”. Wszystkie autorki pracy Metabolizm w architekturze uczęszczają do klasy architektonicznej i mają już sprecyzowane plany na przyszłość.
Zawodowo związana z architekturą okazała się też edukatorka, pani Katarzyna Karolak Sadowska, która również śledzi bieżące wydarzenia i inicjatywy architektoniczne. Dzięki temu trafiła na informacje o programie Kształtowanie Przestrzeni i zaangażowała do twórczej pracy swoich uczniów, których – jak przyznaje – „z roku na rok przybywa, a zainteresowanie konkursem jest ogromne”. Bartek, podopieczny pani Katarzyny, przyszły architekt i zdobywca trzeciego miejsca w starszej kategorii wiekowej za pracę Żywe miasto, stwierdził, że „największym wyzwaniem było wymyślenie koncepcji, tak aby idealnie wpasować się w temat, a sam rysunek poszedł już łatwiej”. Edukatorka podkreśliła, że uczniowie czerpali inspirację z różnych źródeł, ale sami decydowali, w którą stronę chcieliby pójść.
Kolejny edukator z wykształceniem architektonicznym, pan Krzysztof Żółtowski, prowadzi zajęcia z techniki w programie autorskim. Pan Krzysztof przyznał, że podpisuje z podopiecznymi rodzaj „kontraktu”, który początkowo budzi zdziwienie, ale jednocześnie bardzo mobilizuje uczniów do pracy. Dzięki temu – nawet jeśli w przyszłości nie będą architektami – uczą się pracować jak architekci. Metoda zdaje egzamin, efekty zaskoczyły bowiem samego edukatora. „Te domy są pełne opowieści, kryje się w nich mnóstwo narracji, z których chłopcy mogliby zrobić kolejną pracę, np. opisową” – opowiadał pan Krzysztof o pracy Miasto w chmurach, która zdobyła pierwsze miejsce w młodszej kategorii wiekowej.
Rozmowa z autorami Miasta w chmurach mogłaby również posłużyć za oddzielny materiał – Antek, Franek i Tymek to młodzi twórcy pełni energii, pasji i ogromnej wiedzy o planecie. Przybliżyli nam nieco ideę swojego projektu, opowiedzieli, co było dla nich wyzwaniem, a co sprawiało frajdę. „Zabawa była przy wykorzystywaniu wyobraźni, wymyślaniu projektu, a pojawiło się sporo fajnych pomysłów” – początki wspólnej pracy nad projektem wyjaśnił Tymek, przyszły biznesmen lub endokrynolog. Franek, pasjonat biologii i gotowania, dodał, że w ich zamyśle „nie ma dróg, ale są nieutwardzone, podświetlane ścieżki rowerowe, dzięki którym człowiek może mieć kontakt z naturą”. W Mieście w chmurach pojawił się m.in. strażnik przyrody, który nie tylko otrzymał od autorów „zatrudnienie”, ale też „pilnuje, aby nikt nie atakował zwierząt, a jednocześnie żeby zwierzęta nie atakowały ludzi” – jak opisuje tę postać Antek, uczeń o wielu zainteresowaniach, który jeszcze zastanawia się nad wyborem swojej życiowej drogi. Chłopcy przyznali, że dużym wyzwaniem było zdobycie niektórych materiałów i wykonanie bardziej skomplikowanych prac, ale wtedy z pomocą spieszyli rodzice. U całej trójki zdumiewa wiedza na temat różnych technik i rozwiązań, szacunek wobec natury oraz śmiała wizja przyszłości, uwzględniająca: uwolnienie powierzchni ziemi spod zabudowy, indywidualne biogazownie czy wykorzystanie wynalezionego przez polskich naukowców szkła fotowoltaicznego. Na pytanie, czy przedstawiona w pracy wizja jest możliwa do spełnienia, chłopcy odpowiedzieli, że oczywiście, jednak największym problemem jest to, że ludzie nie lubią zmian. Nieustająco żyją w „bańce”, przez którą nie przyjmują nowych, dobrych rzeczy z zewnątrz. Antek, Franek i Tymek są jednak trzema „igłami”, które zaczęły tę bańkę przebijać. Oby jak najwięcej z nas poszło w ich ślady.
Zespół do spraw Powszechnej Edukacji Architektonicznej, czyli same organizatorki, były pod wrażeniem projektów nadesłanych przez uczniów. Podkreślały świadomość wyboru kierunku prac i szczególne skupienie się na tematach związanych z ekologią, ze środowiskiem, z klimatem, gospodarowaniem odpadami. Padły piękne słowa, że „młodzi uczą się, tworząc te prace, a potem swoimi pracami uczą innych”. Dużą radość daje patrzenie, jak program motywuje do działania i jak sprawdzają się jego założenia. Kształtowanie Przestrzeni powstało bowiem po to, aby edukację architektoniczną prowadzić we wszystkich szkołach, w ramach przeróżnych zajęć, czego świetnym przykładem są lekcje techniki prowadzone przez pana Krzysztofa Żółtowskiego.
Organizatorki, zapytane o największe marzenia, zgodnie wskazały, że bardzo chciałyby, aby podejście do programu było w środowisku architektonicznym bardziej spójne. Mogłoby to zaowocować większym zaangażowaniem. Marzą także o stabilnym finansowaniu programu, aby zapewnić przestrzeń do jeszcze szerszego rozwijania tej inicjatywy, zauważania oraz doceniania młodych, zdolnych ludzi. Drugie marzenie to kwestia wprowadzenia powszechnej edukacji architektonicznej w szkołach, co w obecnym systemie jest niezwykle trudne. A przecież nie chodzi o to, aby wszyscy uczestnicy programu zostali architektami. Ci, którzy będą chcieli, pójdą tą drogą, a wszystkim – bez wyjątku – program może pomóc ukształtować się interdyscyplinarnie. Cel to oddanie światu odważnego pokolenia, które jest świadome przestrzeni i chce zmieniać otoczenie na lepsze. A jak pokazują prace konkursowe, potencjał mamy ogromny.
W tegorocznej edycji pod hasłem Kiedyś w przyszłości łącznie wzięło udział 397 uczniów, a na konkurs wpłynęło 249 prac. Poniżej prezentujemy zwycięzców i wyróżnionych.
KATEGORIA UCZNIOWIE KLAS 6–8 SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
1. miejsce ex aequo:
Miasto w chmurach
autorzy pracy: Antoni Ignaczak, Franciszek Muchowski, Tymoteusz Zieliński
edukator: Krzysztof Żółtowski
placówka: Społeczna Dwójka Poznań
Śródmiejska oaza
autor pracy: Adam Jaszczura
edukatorka: Dominika Jasik
placówka: Szkoła Podstawowa nr 15 w Poznaniu
2. miejsce:
Nie buduję 2074
autorka pracy: Janina Bobrowska
edukatorka: Agnieszka Bobrowska
placówka: Szkoła Podstawowa nr 378 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Warszawie
3. miejsce:
Przepustka do jutra
autorka pracy: Gabriela Dziugiewicz
edukatorka: Joanna Sierzputowska
placówka: SP3 Iława
Wyróżnienia:
Kapsuła ciszy
autorka pracy: Iga Szczęch
edukatorka: Joanna Wolany
placówka: I-VINCI.pl Pszczyna
Antymiasto
autorzy pracy: Franciszek Chmiel, Ryszard Krzyżanowski, Adam Smukowski, Szymon Matuszewski, Adam Chabowski
edukator: Krzysztof Żółtowski
placówka: Społeczna Dwójka Poznań
KATEGORIA UCZNIOWIE SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
1. miejsce:
Jury zdecydowało nie przyznawać pierwszej nagrody w tej kategorii.
2. miejsce ex aequo:
Metabolizm w architekturze
autorki pracy: Julia Magda, Karolina Maciejewicz, Magdalena Przepaśniak, Aleksandra Śpiewak, Oliwia Zięba
edukatorka: Beata Jagieła
placówka: Zespół Szkół Drogowo-Geodezyjnych i Licealnych im. Augusta Witkowskiego w Jarosławiu
Interaktywna podłoga
autor pracy: Adam Tabaka
edukatorka: Karolina Dobrzyńska-Szefer
placówka: Zespół Szkół Zawodowych nr 6 im. Joachima Lelewela w Poznaniu
3. miejsce ex aequo:
Przyszłość to my
autorka pracy: Dominika Brożyna
edukatorka: Agnieszka Jarocka-Kozioł
placówka: Zespół Szkół Budowlanych im. Papieża Jana Pawła II w Opolu
Żywe miasto
autor pracy: Bartłomiej Broda
edukatorka: Katarzyna Karolak Sadowska
placówka: Szkoła Rysunku Odręcznego i Projektowania Architektonicznego Architektura i Sztuka w Zdzięsławicach
W mieście jak w lesie
autorzy pracy: Oliwia Miszk, Natalia Skonieczka, Przemysław Zadrożny
edukatorka: Katarzyna Szpernalowska
placówka: ZSS nr 2 Przymorze Małe w Gdańsku
Wyróżnienia:
Ludzie pozostaną ludźmi
autorzy pracy: Helena Majdecka, Zuzanna Augustyn, Dominika Dudziak
edukatorka: Joanna Wojda
placówka: XXI Liceum Ogólnokształcące w Warszawie
Od nowa
autorka pracy: Alisa Tryfonowa
edukatorka: Karolina Dobrzyńska-Szefer
placówka: Zespół Szkół Budownictwa nr 1 w Poznaniu
Ludzkie działanie
autorka pracy: Maria Derwich
edukatorka: Karolina Dobrzyńska-Szefer
placówka: Zespół Szkół Zawodowych nr 6 im. Joachima Lelewela w Poznaniu
Budynki z korzeniami
autorzy pracy: Bruno Barański, Bruno Nowak, Jakub Gołębski
edukatorka: Magdalena Megger
placówka: Zespół Szkół Budownictwa nr 1 w Poznaniu
Przejście
autorka pracy: Olga Kowalik
edukatorka: Ewa Wierzbicka
placówka: Zespół Szkół Technicznych w Toruniu
Grajmy w zielone
autorki pracy: Ewa Lewandowska, Amelia Maryniak
edukatorka: Magdalena Megger
placówka: Zespół Szkół Budownictwa nr 1 w Poznaniu
Sekretarz konkursu: Joanna Jaskułowska – IARP, Zespół do spraw Powszechnej Edukacji Architektonicznej.
Ogromne podziękowania należy skierować w stronę Partnerów, którzy wspierają program i konkurs:
Podziękowania za pomoc w nawiązaniu kontaktów i pozyskaniu nowych Partnerów programu należą się również Elżbiecie Rotblum z firmy Esgre. ■
Dzięki programowi młodzi ludzie w całej Polsce mają szansę pod okiem architektów rozwijać swoją świadomość przestrzenną. Coroczny konkurs stanowi zwieńczenie tych działań. Jest on adresowany zarówno do placówek, gdzie zajęcia w ramach programu już się odbywały, jak i do tych jeszcze nieobjętych programem.
W 2022 r. Kształtowanie Przestrzeni zostało wyróżnione w zorganizowanym przez „Gazetę Wyborczą” konkursie Zaprojektowane po ludzku – Miasto bardziej wspólne. Statuetkę przyznano w kategorii Inicjatywa/Działanie.
Kształtowanie Przestrzeni działa i zatacza coraz szersze kręgi dzięki ogromnej pracy, zaangażowaniu i pasji Zespołu do spraw Powszechnej Edukacji Architektonicznej, w którego skład wchodzą:
Zasięg programu Kształtowanie Przestrzeni:
O historii programu Kształtowanie Przestrzeni pisała Małgorzata Gruszka w artykule Polskie początki edukacji architektonicznej dla młodzieży, który ukazał się w Z:A nr 89.
_-_adam_tabaka_66e0136e445f1.jpg)