Przez ponad pół roku toczyły się intensywne rozmowy i negocjacje, które miały na celu wyodrębnienie sektora Architektury i Urbanistyki jako odrębnej jednostki w ramach Rad Sektorowych ds. Kompetencji. Wcześniejsze propozycje sugerowały włączenie nas do sektora Budownictwo, co nie odpowiadało rzeczywistym wyzwaniom i specyfice naszej profesji. Dzięki pracy Izby Architektów RP oraz wspólnemu zaangażowaniu środowiska architektonicznego, urbanistycznego, architektów krajobrazu oraz wnętrz, udało się przekonać Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), że nasza branża wymaga odrębnego podejścia.
Dlaczego odrębność sektora jest tak ważna?
Architektura i urbanistyka, mimo swojego powiązania z budownictwem, odgrywają znacznie szerszą rolę. Architektura to nie tylko techniczne projektowanie budynków, ale także odpowiedzialność za kształtowanie przestrzeni, uwzględniająca aspekty społeczne, ekologiczne i kulturowe. Urbanistyka natomiast zajmuje się rozwojem miast i przestrzeni publicznych, tworzeniem zrównoważonych i przyjaznych mieszkańcom przestrzeni. Ujęcie architektury w ramy sektora budowlanego mogłoby spowodować ograniczenie możliwości rozwoju zawodowego oraz marginalizację naszej branży.
Walka o odrębność sektora była konieczna, aby zagwarantować nam możliwość samodzielnego kształtowania polityk edukacyjnych i kwalifikacyjnych, dostosowanych do specyficznych potrzeb architektów i urbanistów.
Deklaracja z Davos – kluczowy dokument wspierający naszą argumentację
W procesie przekonywania Ministerstwa Rozwoju i PARP istotną rolę odegrała Deklaracja z Davos, przyjęta w 2018 roku, która podkreśla wagę kultury budowania ("Baukultur") w kształtowaniu zrównoważonych, harmonijnych przestrzeni. Deklaracja zwraca uwagę, że dobro przyszłych użytkowników budynków i przestrzeni powinno zawsze mieć priorytet nad krótkoterminowymi korzyściami finansowymi.
To wyzwanie dla nas, architektów, którzy muszą balansować między realiami rynkowymi a odpowiedzialnością społeczną. W praktyce oznacza to, że nasze projekty powinny uwzględniać długofalowe korzyści dla społeczeństwa, ekosystemu i kultury, zamiast podporządkowywać się jedynie wymaganiom inwestorów związanych z kosztami. Takie podejście wyraźnie odróżnia architekturę i urbanistykę od bardziej technicznych aspektów budownictwa, które mogą być zdominowane przez kwestie budżetowe i szybkie zyski.
Kultura budowania (Baukultur) nie tylko przypomina o odpowiedzialności architekta wobec przyszłych pokoleń, ale też wyraźnie sugeruje, że architektura nie powinna być traktowana wyłącznie jako narzędzie gospodarki rynkowej. Mimo że architekci działają w rynkowych warunkach, ich praca powinna być oparta na wyższych standardach etycznych i estetycznych, które przedkładają długotrwałe dobro nad tymczasowe zyski.
Dyrektywa UE o zawodach regulowanych
Odrębność sektora Architektury i Urbanistyki jest również wspierana przez unijne przepisy dotyczące zawodów regulowanych, które wyznaczają standardy kwalifikacyjne dla specjalistów działających w obszarze architektury. Dyrektywy te gwarantują, że architekci posiadają odpowiednie wykształcenie i kwalifikacje, aby sprostać złożonym wyzwaniom współczesnych miast i przestrzeni. Dzięki odrębnej Radzie Sektorowej będziemy mogli jeszcze lepiej monitorować te wymagania i dostosowywać system edukacji do wymogów europejskich.
Co dalej?
Uznanie sektora Architektury i Urbanistyki za samodzielną jednostkę to ogromny sukces, ale to dopiero początek. Teraz, jako samodzielny sektor, mamy szansę na jeszcze większe wsparcie w kształceniu i doskonaleniu naszych kwalifikacji. Odrębność sektora otwiera drzwi do tworzenia bardziej dedykowanych programów szkoleniowych, które będą odpowiadać na realne potrzeby naszej branży.
W kolejnym artykule Starania o rolę lidera Sektorowej Rady ds. Kompetencji przyjrzymy się procesowi, w którym Izba Architektów RP złożyła wniosek do PARP o pełnienie roli lidera Sektorowej Rady ds. Kompetencji w sektorze Architektura i Urbanistyka oraz dlaczego nasze szanse na realizację tego projektu są wysokie.
Gdańsk, 14.10.2024
Paulina Duch-Żebrowska
